Yeni anayasa tartışmaları ile birlikte yeni kavramlar ileri sürülmeye başlandı.

Cumhurbaşkanı tarafından önerilen "Türk tipi" başkanlık iddiasının, yeni anayasa çalışmalarına kılavuzluk edeceği anlaşılıyor.

Anayasal sistemlerin çözmek zorunda oldukları temel sorun, demokrasi ve iktidar arasındaki ilişkinin mahiyetiidir.

Cumhuriyet geleneğinde, hakimiyet (egemenlik) kayıtsız şartsız milletindir bir başka deyimle, egemenliğin kaynağı millettir, egemenlik milletin mülkiyetindedir.

1924 anayasasına göre millet egemenliğinin tek temsilcisi TBMM'dir. 1961 ve 1982 anayasalarında ise, millet sahip olduğu egemenliğini yetkili organlar eliyle kullanır.

Cumhuriyet öncesi son teşkilat-ı esasiye kanunu olan 1921 Anayasasında( ki, belirli çevrelerce çok atıf yapılır) egemenlik, halkın -mukadderatını bizzat ve fiili olarak-yönetmesi ilkesi olarak düzenlenmiştir.

Cumhuriyetin demokrasi geleneğinde, egemenlik ile millet arasındaki ilişki bir mülkiyet ilişkisidir. 1921 ve 1924 anayasaları ile, TBMM'ye, 1961, 1982 anayasaları ile de yetkili organlara - süreli vekalet- olarak - temsil ve tasarruf yetkisi verilmiştir.

Türk tip olarak gündeme getirilen yeni, başkanlık modelinde, egemenliğe dair mülkiyetin,temsili değil, Başkan'a süreli olarak(başkanlık süresi) temlik/devir edilmesi söz konusudur. Başkan, kendi takdirine göre egemenlik tasarrufunu delege edecek veya kendi uhdesinde muhafaza edecektir.

Yeni sistemde, süreli vekalet ilişkisinden, süreli bir devir/temlik ilişkisine geçilmektedir.

Yeni anayasa tartışmalarıında temel sorun, -seçilmiş olma hali dışında- demokratik modellemenini-bu şartlarda tek ölçüsü yargı bağımsızlığıdır, nasıl sağlanacağıdır.

Hidayet Tartar